Przyczyny popularności gier planszowych - Przy Stole

Autor Robert „Rocy7” Cymbalak

Jeszcze kilkanaście lat temu o grach planszowych mówiło się w kategorii rozrywki dla dzieci. Ostatnio coraz częściej w mediach jest mowa o wielkim powrocie do zainteresowania tą formą rozgrywki. Dlaczego tak się stało?

Tristan Donovan autor książki Wszystko jest grą od Monopoly do Osadników z Catanu, mówi wręcz o renesansie: „Gry planszowe przeżywają swój renesans. W tej chwili pojawia się nowa fala gier, takich jak Osadnicy z Catanu, Wsiąść do pociągu czy Pandemia. Te tytuły wyrosły z nieco innej filozofii projektowania gier planszowych, która powstała w Niemczech. Doprowadziło to do znacznie większej sprzedaży gier planszowych. Kafejki z grami planszowymi otwierają się w miastach na całym świecie. To naprawdę wprowadza nowe pokolenie do gier planszowych po kilku latach, w których wyglądało na to, że zostaną odrzucone na korzyść gier wideo.

Dziś chciałbym spróbować odpowiedzieć na pytanie z jakiego powodu gry planszowe stały się tak popularne?

Według opinii osób z branży złożyło się na to kilka przyczyn:

1. Granie jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Reiner Knizia, jedno z najbardziej znanych nazwisk w grach planszowych, który sprzedał ponad 13 milionów gier na całym świecie, zapytany o powszechne założenie z lat dziewięćdziesiątych, zgodnie z którym gry planszowe umrą w tym tysiącleciu odrzekł „Tak oczywiście się nie stanie. To tak jakbyś powiedział, że podróżowanie ustanie, ponieważ wszystko można zobaczyć na żywo w telewizji. Istnieją podstawowe potrzeby ludzi: nawiązywanie kontaktów z innymi ludźmi, badanie rzeczy, ciekawość, zabawa. Te kategorie pozostaną. Nie oznacza to, że musimy drukować karton i figurki, aby iść naprzód: możemy rozłożyć ekran i pobrać planszę na ekran. Sam akt grania i tego, co robimy w grze, pozostanie, ponieważ jest w naszej naturze. „ Pogląd ten potwierdzają socjolodzy jak J. Hunzinga autor książki Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury stwierdził, że „Życie społeczne wyposażone jest w ponadbiologiczne formy użyczające mu wyższe wartości w postaci zabaw lub gier. W nich właśnie społeczeństwo wyraża swoje poglądy na świat i życie.”

2. Granie się upowszechniło. Matt Leacock autor odnoszącej sukcesy rodziny gier Pandemia (jedna z jego gier Pandemic Legacy zajmuje aktualnie 2 miejsce w rankingu najlepszych gier planszowych na serwisie Board Game Geek) twierdzi wręcz, że „Rozwój branży gier wideo był, choć może to sprzeczne z intuicją, jednym z największych czynników w rozpowszechnianiu tych nowoczesnych, innowacyjnych gier planszowych – głównie dlatego, że obecność konsol do gier na tylu milionach telewizorów i wzrost liczby mobilnych gier znormalizowana podejście do grania.” Spowodowało to, że również gry planszowe przestały być utożsamianie wyłącznie z czasem rodzinnym: graniem w Monopol na Boże Narodzenie i wzajemnych kłótniach. Teraz to sposób spędzania wolnego czasu dla młodych profesjonalistów, studentów, prawie każdego, kto chce spędzać czas w gronie znajomych. Jest to interakcja społeczna, w której istnieje zbiorowe zadanie lub zbiorowa konkurencja.

3. Gry planszowe się rozwinęły, przestały być losowe, długotrwałe i monotonne. Przeciętnemu człowiekowi hasło „gry planszowe” nadal kojarzy się z kilkoma kultowymi tytułami takimi jak Chińczyk, szachy, Monopoly czy Talizman Magia i Miecz. Współczesne gry planszowe to generacja głębszych, bardziej angażujących – po prostu lepszych – gier, które zostały opracowane w ciągu ostatnich kilku dekad. Leacock ujął to tak „Gry były moim ulubionym prezentem urodzinowym, byłem bardzo podekscytowany, gdy otwierałem pudełko, ale potem graliśmy i był to po prostu miażdżący zawód. Gry nigdy nie wydawały mi się wystarczająco dobre. Więc, z pomocą wuja entuzjasty gier, przerzucałem plansze i próbowałem zaprojektować coś lepszego, używając tych samych składników. Kilkadziesiąt lat później, prowadząc swój zespół projektowy w początkowej fazie, wymyśliłem Pandemic, bo byłem ciekawy, czy uda się stworzyć grę w której był naprawdę przerażający nieliniowy wzrost – innymi słowy, nagłe niespodzianki i zwroty akcji.” Zbliżone spojrzenie ma Knizia „W naszych czasach, w naszym świecie, są ogromne zmiany, co znajduje odzwierciedlenie w grach. To wspaniałe dla kreatywnego umysłu.”

4. Gry planszowe pozwalają spędzać czas z ludźmi twarzą w twarz. To prawda, że wiele współczesnych gier wideo pozwala grać zdalnie z przyjaciółmi, ale nie jest to takie samo doświadczenie jak spotkanie z kimś twarzą w twarz. Online nie obserwujesz języka ciała, nie nawiązujesz kontaktu wzrokowego, tracisz dużo komunikacji. Donowan twierdzi, że „W grach planszowych jest coś, co łączy nas przy jednym stole, wszyscy koncentrują się na tym zadaniu, nie rozpraszając się tym, co dzieje się w mediach społecznościowych lub na telefonie. Wszyscy koncentrują się na tej grze, bawią się razem, widząc białka swoich oczu. [Gry planszowe] Zapewniają też dostęp do normalnej interakcji twarzą w twarz bez rozpraszania przez smartfony ekranach. I myślę, że to jest zdrowe. Nie sądzę, żebyś musiał wyrzucić swój smartfon, ale są rzeczy, które tracimy po prostu przez wirtualną interakcję.”

5. Ludzie są dla siebie sympatyczniejsi na żywo. W momencie, gdy wieloosobowe gry wideo przeniosły się z kanap do internetu, gracze zostali fizycznie odizolowani od siebie, jeśli nie całkowicie anonimowi. Na niektórych cyfrowych arenach gier ta anonimowość doprowadziła do powstania trującej atmosfery. W sieci zazwyczaj nie widzimy postawy drugiej osoby, jej emocji – zdarza się, że odbieramy niewłaściwie zamiary i intencje innych ludzi, prowokując ostrą wymianę zdań lub kłótni. Dzięki grze planszowej możesz wrócić do dni prawdziwej, przyjaznej interakcji społecznej – zanim era technologii przejęła nasze życie.

6. Możesz rozmawiać. W przypadku gry planszowej zdarzają się krótsze lub dłuższe momenty, w których jest miejsce na krótkie rozmowy. W tym miejscu okazuje się, że posiadanie kogoś bezpośrednio przed sobą, o którym można rozmawiać i dyskutować, pomaga odciążyć stres, niezależnie od tego, czy jesteś z nieznajomymi, czy z przyjaciółmi.

7. Gry planszowe są dobre dla zdrowia. Rozwijają umiejętności społeczne, zdolności logicznego myślenia mogą obniżyć ciśnienie krwi, poprawić funkcje mózgu i przeciwdziałać demencji w późniejszym życiu. Psycholodzy wskazują na ogólnie pozytywny wpływ gier planszowych na funkcje poznawcze, w tym głównie na pamięć i koncentrację, a co za tym idzie zdolności analityczne. Regularnie grając, dostarczamy naszemu umysłowi zdrowej stymulacji, dzięki której obniżamy ryzyko zachorowania na rozmaite choroby psychiczne oraz choroby neurodegeneracyjne, jak choroba Alzheimera. Jednocześnie gry wideo zyskały przez lata wiele złej prasy, a niektórzy twierdzą, że gry wideo mogą mieć szkodliwy wpływ na organizm, zwłaszcza na wzrok. Ludzie siedzą przed komputerami całe dnie w pracy, często gdy wracają do domu nie chcą znowu siadać przed ekranem.

8. Nostalgia – przypuszczam, że Millenialsi to prawdopodobnie ostatnia generacja, która została w pełni wychowana na grach planszowych. Mam na myśli to, że jeśli spojrzysz na pokolenie za nimi, to wychowało się one się bardziej na rozgrywce elektronicznej. Istnieje w tej generacji wspólne pragnienie, by spędzać więcej czasu poza mediami społecznościowymi i grami online, i tęsknota za miłymi wspomnieniami z grani w gry planszowe z rodziną, jako dzieci.

O przyczyny popularności gier planszowych zapytałem też wydawców. Jeden z nich Ireneusz Huszcza – współwłaściciel wydawnictwa Board&Dice dał mi taką odpowiedź:

Osobiście uważam, że na popularyzację gier planszowych wpływ miało kilka czynników:

Ich większa dostępność – na przykład przed świętami Bożego Narodzenia, gry planszowe były dostępne nawet w bardzo popularnych dyskontach.
Zdecydowanie zwiększenie liczby dostępnych tytułów – liczba gier wydawanych w Polsce jak i na rynku międzynarodowym stale i nieprzerwanie rośnie.
Zróżnicowanie cenowe – wydawcy dbają o ciągłe poszerzanie portfolio i wydawanie gier „z różnych półek cenowych” aby dotrzeć ze swoimi produktami do jak najszerszej liczby Klientów.
Marketing – a raczej jego profesjonalizacja w zakresie gier planszowych, które podobnie jak zabawki zaczynają być promowane w mediach masowych, programach dla dzieci, mediach internetowych (blogi, vlogi, publikacje niezależne).
Może również zmęczenie wszechobecnymi ekranami i ciągłą pracą przy komputerze, chęć oderwania się od ekranu, spędzenia trochę czasu z przyjaciółmi, przy dobrej planszówce i „piwie bezalkoholowym”.

Ireneusz dodaje też ciekawe spostrzeżenie w kwestii złożoności mechaniki: często najpopularniejsze gry to produkty proste, kierowane do masowego klienta, możliwe do rozegrania kilkukrotnie w ciągu „jednej sesji”. Bardzo często „piękno tkwi po prostu w prostocie”, ale też wciąż bardzo popularne są gry typu Monopoly, które dla większości planszowych geeków stanowią swego rodzaju herezję, natomiast dla klienta masowego może to być ciekawy wstęp do naszego hobby (oczywiście pod warunkiem, że znajdzie się ktoś, kto po takim Monopoly odpowiednio rozszerzy zakres gier w które można zagrać).

Na koniec dziękujemy Board Game Girl za użyczenie zdjęć i pomoc w realizacji materiału.